- 26 آذر 1398
- تعداد بازدید: 198
- danial
- روشنایی
نورپردازی و روشنایی فضای کار (اداری و صنعتی)
1- اهمیت نورپردازی در فضای کار
روشنایی مناسب در محیط‌های کاری نقش مهمی در افزایش بهره‌وری، کاهش خستگی چشم، بالا رفتن تمرکز، ارتقای ایمنی و بهبود روحیه کارکنان دارد. نور نامناسب می‌تواند باعث سردرد، کاهش دقت و حتی بروز حوادث شود.
2- انواع نورپردازی در فضای کار
روشنایی عمومی (General Lighting) : روشنایی یکنواخت برای کل فضا، معمولاً از طریق لامپ‌های سقفی مانند LED پنلی یا مهتابی.
روشنایی وظیفه‌ای (Task Lighting) : نور متمرکز برای فعالیت‌های خاص مثل مطالعه یا کار با رایانه (مثل لامپ‌های رومیزی).
روشنایی تاکیدی (Accent Lighting) : برای تاکید بر عناصر خاصی مانند تابلوها یا طراحی داخلی.
3- استاندارد روشنایی فضای کار
میزان نور (لوکس) باید متناسب با نوع فعالیت باشد. مثلاً:
کارهای دقیق مانند طراحی: 750 تا 1000 لوکس
دفاتر اداری معمولی: 300 تا 500 لوکس
انبارها یا راهروها: 100 تا 300 لوکس
دمای رنگ نور: معمولاً بین 4000K تا 5000K سفید طبیعی تا سفید سرد
شاخص نمود رنگ (CRI) : بهتر است بیش از 80 باشد.
4- نکات طراحی نور در محیط کار
استفاده از نور طبیعی در کنار نور مصنوعی
جلوگیری از خیرگی مستقیم (Glare)
تنظیم شدت نور با استفاده از سنسورها و دیمرها
چیدمان منظم لامپ‌ها برای توزیع یکنواخت روشنایی
نورپردازی و روشنایی فضای باز (Outdoor Lighting)
1- اهداف نورپردازی فضای باز
افزایش ایمنی و امنیت: جلوگیری از حوادث و کاهش احتمال سرقت
زیباسازی محیط: به‌ویژه در فضاهای شهری، پارک‌ها، باغ‌ها یا محوطه‌های ساختمان
راهنمایی و جهت‌دهی: برای مسیرها، ورودی‌ها یا مناطق خاص
2- انواع نورپردازی در فضای باز
نورپردازی عملکردی (Functional) : مانند چراغ‌های خیابانی، پروژکتورها، چراغ‌های دیواری
نورپردازی تزئینی (Decorative) : نورهای رنگی یا تزئینی برای محوطه‌ها یا بناهای تاریخی
نورپردازی امنیتی: نورهایی با سنسور حرکتی که هنگام حضور فرد روشن می‌شوند
3- ویژگی‌های مهم روشنایی فضای باز
مقاومت در برابر شرایط جوی: استفاده از تجهیزات با درجه IP مناسب (مثلاً IP65 به بالا)
مصرف انرژی بهینه: استفاده از چراغ‌های LED خورشیدی یا کم‌مصرف
کنترل نور مزاحم: جلوگیری از نورپراکنی به خانه‌ها یا آسمان (آلودگی نوری)
سنسور حرکت یا روشنایی: برای صرفه‌جویی در مصرف برق
در ادامه نمونه‌هایی از طراحی نورپردازی و جدول مقایسه‌ای لامپ‌ها برای هر دو بخش فضای کار و فضای باز ارائه می‌شود:
جدول مقایسه انواع لامپ‌ها برای روشنایی فضای کار و فضای باز
| نوع لامپ | مصرف انرژی | طول عمر (ساعت) | دمای رنگ (K) | شاخص نمود رنگ (CRI) | مناسب برای | مزایا | معایب |
| LED | بسیار کم | 25,000–50,000 | 2700–6500 | >80 تا >90 | فضای کار، فضای باز | کم‌مصرف، عمر بالا، روشن فوری | قیمت اولیه نسبتاً بالا |
| فلورسنت (مهتابی) | متوسط | 7,000–15,000 | 3000–6500 | 70–85 | فضای کار اداری | نور گسترده، قیمت مناسب | حاوی جیوه، گرم شدن اولیه |
| هالوژن | بالا | 2,000–4,000 | 2700–3200 | >95 | فضای تزئینی یا دکور | نور گرم و شفاف | مصرف بالا، داغ شدن زیاد |
| بخار سدیم | متوسط | 12,000–24,000 | 1800–2200 | <25 | خیابان، پارکینگ | پخش نور قوی، عمر بالا | نمود رنگ بسیار ضعیف |
| خورشیدی LED | بسیار کم | 20,000–30,000 | 4000–6000 | >80 | محوطه‌سازی، باغ‌ها | مستقل از برق شهری | نیازمند نور آفتاب، قیمت بالا |
💡 نمونه طراحی نورپردازی فضای کار (اداری)
1- دفتر کار اداری ۵۰ متر مربع
تعداد افراد: 5 نفر
نیاز نوری: حدود 400 لوکس
طرح پیشنهادی:
6 عدد پنل LED سقفی 60*60، هرکدام با توان 36 وات
نور سفید طبیعی (4000K)
استفاده از پرده‌های نیمه‌شفاف برای کنترل نور روز
یک عدد چراغ رومیزی برای هر میز کار(لامپ LED 5 وات))
2- کارگاه صنعتی کوچک
استفاده از پروژکتورهای LED با توان بالا (مثلاً 100 وات)
دمای رنگ 5000K برای تمرکز بهتر
نصب سنسورهای حرکت برای روشن شدن خودکار در بخش‌های کم‌استفاده
پوشش مقاوم به گرد و غبار (IP65 به بالا)
نمونه طراحی نورپردازی فضای باز
1- حیاط یا حیاط ویلا (100 متر مربع)
نور اصلی مسیرها: چراغ‌های زمینی LED با ارتفاع کم
نور تأکیدی روی گیاهان: نورافکن‌های کوچک قابل تنظیم (Spot LED)
نور امنیتی: چراغ دیواری با سنسور حرکتی در ورودی
رنگ نور: سفید گرم (3000K) برای فضایی دلنشین
2-پارکینگ باز یا محوطه ساختمان
چراغ‌های LED با توان بالا و پخش نور گسترده
نصب در ارتفاع 3 تا 5 متر
دمای رنگ 4000K تا 5000K برای وضوح بیشتر
استفاده از بدنه‌های مقاوم به رطوبت و گرد و غبار (IP66)
نورپردازی و روشنایی فضای داخلی مسکونی
🎯 اهداف اصلی نورپردازی در خانه:
عملکردی: فراهم کردن نور کافی برای فعالیت‌های روزمره (پخت و پز، مطالعه، نظافت، و غیره)
زیباشناسی: ایجاد جلوه‌های بصری و جذابیت در دکوراسیون داخلی
آرامش و حس فضا: تنظیم خلق‌وخو با استفاده از رنگ و شدت نور (مثلاً نور گرم برای اتاق خواب)
انواع نورپردازی در فضاهای داخلی مسکونی
1- روشنایی عمومی (Ambient Lighting)
نور کلی فضا، مثل لوستر، چراغ سقفی یا پنل LED.
معمولاً از لامپ‌های LED سقفی، هالوژن توکار (Spotlight)، یا لامپ‌های دیواری استفاده می‌شود.
2- نور وظیفه‌ای (Task Lighting)
برای فعالیت‌های خاص مانند مطالعه، آشپزی یا اصلاح در حمام.
شامل چراغ مطالعه، نور زیر کابینت آشپزخانه، چراغ آینه دستشویی و …
3- نورپردازی تاکیدی (Accent Lighting)
برای تأکید بر عناصر خاصی مثل تابلو، مجسمه، قفسه یا گیاه.
معمولاً از نورهای نقطه‌ای یا نوار LED استفاده می‌شود.
4-نورپردازی تزئینی (Decorative Lighting)
خود چراغ، نقش دکوراتیو دارد (مثل چراغ‌های دیواری خاص یا آویزهای مدرن).
نور کمتر ولی ظاهر زیبا.
نورپردازی پیشنهادی برای فضاهای مختلف خانه
| فضا | نوع نور پیشنهادی | دمای رنگ (کلوین) | شدت نور (لوکس) | پیشنهاد اضافی |
| پذیرایی | لوستر مرکزی + هالوژن سقفی + آباژور | 3000–4000K | 150–300 | دیمر برای تنظیم شدت نور |
| اتاق خواب | چراغ سقفی + چراغ خواب کنار تخت | 2700–3000K | 100–200 | نور گرم و ملایم |
| آشپزخانه | نور سقفی + نور زیر کابینت | 4000–5000K | 300–500 | نور سفید سرد برای تمرکز |
| حمام / سرویس | چراغ سقفی ضد آب + نور آینه | 4000–4500K | 200–300 | ضد بخار و ضد آب بودن مهم است |
| راهرو / پله | نور دیواری یا سنسور حرکتی | 3000–3500K | 100–150 | روشنایی خودکار شبانه |
نمونه طراحی ساده نور برای پذیرایی ۳۰ متری
ابعاد فضا: 6 متر × 5 متر
چیدمان:
لوستر مرکزی LED (با قابلیت دیمر، 40 وات)
6 عدد چراغ هالوژن توکار در سقف، 7 وات
یک عدد آباژور گوشه با نور گرم (9 وات)
نور مخفی (Strip LED) در سقف کاذب، با کنترل از راه دور رنگ و شدت نور
دمای رنگ و حس فضا
| دمای رنگ (کلوین) | رنگ نور | حس ایجاد شده |
| 2700K – 3000K | نور زرد گرم | صمیمی، آرام، مناسب اتاق خواب |
| 3500K – 4000K | سفید طبیعی | متعادل، مناسب پذیرایی و نشیمن |
| 5000K – 6000K | سفید سرد | شفاف، مناسب برای آشپزخانه یا مطالعه |
نکات کاربردی در نورپردازی خانه
استفاده از دیمر برای تنظیم شدت نور در فضاهای نشیمن و خواب
ترکیب نور مستقیم و غیرمستقیم برای راحتی چشم و زیبایی بیشتر
انتخاب لامپ‌هایی با CRI بالای 80 برای نمایش بهتر رنگ‌ها
استفاده از نورهای هوشمند (قابل کنترل با موبایل) برای راحتی بیشتر
